Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 23 Nisan 1920'de Osmanlı Devleti'nin İtilaf Devletleri'nce işgali sırasında direnişgösteren Türk Milletinin oluşturduğu irade kurulan (asli kurucu iktidar) ve yine bu iradenin sahibi Türk Milletinin anayasa ile verdiği yetki ile yasama görevi yapan Türkiye Cumhuriyeti anayasal devlet organıdır. "Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir" ilkesi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin varoluşunun temel dayanağını oluşturur.[3]
Hali hazırda tali kurucu iktidar olan TBMM, diğer anayasal devlet organlarından üstün değildir. Yasama yetkisi yasa veya kanun yapma yetkisidir. Yasalar anayasaya aykırı olamaz. TBMM'nin anayasada da değişiklik yapma yetkisi bulunsa da bu yetki deAnayasa'nın Başlangıç bölümünde yer alan anlayışla ve anayasal bütünlüğe uygun olarak hareket etme ve ancak bu çerçeve içerisinde Anayasa'da değişiklik yapabilme ile sınırlıdır ve bu çerçevede meşruiyet kazanır. Anayasa’nın 6. maddesinde yer alan “hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasa’dan almayan bir Devlet yetkisini kullanamaz.” ifadesiyle yasama organı olan TBMM'nin, kendisinin yasal dayanağı olan anayasanın bütününü veya temel ilkelerini reddederek yeni bir anayasa yapma yetkisi yoktur.[4][5][6] Anayasaya bağlılık yemini eden milletvekili veya partilerin bu girişimlerde bulunması, yetki aşımı ve yetki gaspı girişimi yönünden suç olan bu durum milletvekilliklerinin meşruiyetini sorgulanır hale getirir ve cebir kullanarak anayasayı değiştirmeye teşebbüsten yargılanma durumu ortaya çıkabilir.[7] Yasa ve anayasa değişikliklerinin halka ait egemenlik haklarını da koruyan bir toplumsal sözleşme olan anayasaya aykırı olup olmadığı Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir.
Millete ait egemenlik yetkilerinin kuvvetler ayrılığı prensibi ile verilmesinin, kuvvetler ayrımının, devlet organları arasında üstünlük sıralaması anlamına gelmeyip, belli Devlet yetki ve görevlerinin kullanılmasından ibaret ve bununla sınırlı medeni bir iş bölümü ve işbirliği olduğu ve üstünlüğün ancak Anayasa ve kanunlarda bulunduğu anlamına geldiği Anayasanın başlangıç bölümünde belirtilmiştir.[8]
Anayasanın 108'nci Maddesine göre, yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Milletvekili genel seçimleri, dört yılda bir, serbest, eşit, tek dereceli, genel oy esaslarına göre, yargı organlarının genel yönetim ve denetimi altında yapılır. Seçilen milletvekili adayları, anayasaya bağlı kalacağına dair Türk milleti önünde namusu ve şerefi üzerine yemin ederek 4 yıllığına TBMM üyeliği (milletvekilliği) hakkı kazanırlar. TBMM üyeleri (milletvekilleri), yasama dokunulmazlığına sahiptir.
Konu başlıkları
[gizle]Tarihçe
Türk siyasi tarihinde parlâmento
Türk siyasi tarihinde ilk parlâmento Osmanlı döneminde İstanbul'da Dolmabahçe Sarayı'nda yapılan törenle 19 Mart 1877'de açıldı. Bu meclisKanuni Esasi'ye göre "Meclis-i umumi" olarak adlandırılmıştı. "Ayan meclisi" ve "Meclis-i Mebusan" olmak üzere iki kısımdan oluşan bu meclis, ilk oturumunu 20 Mart 1877 tarihinde Sultanahmet'teki İstanbul Üniversitesi binasında yaptı. Kısa süren bu meclis 93 Harbi nedeniyle dağıldı. Daha sonra yapılan ikinci genel seçimlerin ardından 18 Aralık 1877'de yeniden açılan meclis, Kanuni Esasi'nin verdiği yetkiyle padişah II. Abdülhamittarafından 14 Şubat 1878'de kapandı.
1908'de bir seçim kanunu dikkate alınarak ilk seçim yapıldı. Seçme yaşı 25, seçilme yaşı 30 olan bu seçimlerde vergi ödeyenler oy kullanabiliyordu. 17 Aralık 1908'de yeniden açılan meclis, İstanbul'un işgali'ne kadar açık kaldı. Üç yıl sonra ise İstanbul'da ilk kez bir ara seçimyapıldı. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkmasından sonra bu meclis Mondros Ateşkes Anlaşması sonrasında İstanbul'un işgali nedeniyle 11 Nisan 1920'de resmen kapandı.
TBMM'nin kurulması
Mustafa Kemal Atatürk önceden beri Meclis-i Mebusan'ın İstanbul'da değil, Anadolu'da toplanmasını istemekteydi. İşgal altındaki İstanbul'da meclisin tehlikede olduğu savunuyordu. Atatürk'ün bu düşüncesine karşın Heyet-i Temsiliye'nin yaptığı toplantılarda meclisin İstanbul'da toplanması fikri ağır bastı. Meclisi Mebusan üyelerini belirlemek için Ali Rıza Paşahükûmeti döneminde seçimler yapıldı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyeleri seçimlerde başarılı oldu.
Heyet-i Temsiliye, seçilen milletvekillerinin Meclis-i Mebusan'da "Müdafaa-i Hukuk" adında bir grup oluşturmasını istemekteydi. Buna karşın Meclis-i Mebusan'da böyle bir grup kurulamadı. Ancak heyet, yeniden açılan Osmanlı Mebusan Meclisi’ne üye olarak İstanbul’a gidecek olan mebuslarla görüşmeler yapmıştı. Heyet-i Temsiliye, hazırladıkları Misak-ı Milli’nin Mebusan Meclisi’nde kabul edilmesini sağladı.
Heyet-i Temsiliye'nin başkanı olan Atatürk, kendisinin Meclis-i Mebusan'ın başkanı seçilmesini ve Anadolu'da süren hareketin yasal olarak tanınmasını istiyordu. Ancak 18 Mart 1920'de İngiliz işgal kuvvetleri Meclis-i Mebusan'daki Heyeti Temsiliye milletvekillerini tutukladı ve sürgüne gönderdi. Bu tutuklamalardan sonra 18 Mart 1920'de Meclis-i Mebusan kapandı.
Atatürk, bunun üzerine Heyet-i Temsiliye'yi temsilen meclisi Ankara'da toplanmaya çağırdı ve 21 Nisan 1920'de yayınladığı bir bildiri ile meclisin 23 Nisan 1920'de toplanacağını duyurdu. 23 Nisan Cuma günü Hacı Bayram Camii'nde kılınan Cuma namazının ardından dualar ile meclis açıldı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ve Meclis-i Mebusanüyelerinden oluşan 324 milletvekili ile kurulan meclis, zorluklar nedeniyle 115 milletvekili ile açıldı. Aynı gün gerçekleşen toplantıda meclis adının "Türkiye Büyük Millet Meclisi" olmasına karar verildi.
23 Nisan 1920 tarihinde, Parlamento geleneklerine göre, en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili Şerif Bey (d. 1845), Başkanlık kürsüsüne çıktı ve konuşma yaparak Meclis'in ilk toplantısını açtı.
- Bu Yüksek Meclisin en yaşlı üyesi sıfatıyla ve Allah'ın yardımıyla milletimizin iç ve dış tam bağımsızlık içinde alın yazısının sorumluluğunu doğrudan doğruya yüklenip, kendi kendisini yönetmeye başladığını bütün dünyaya ilan ederek, Büyük Millet Meclisi'ni açıyorum.
Bu açış konuşmasında, millî egemenliğe dayalı yeni Türk parlâmentosunun adı da "Büyük Millet Meclisi" olarak konulmuştu. Bu ad herkesçe benimsedi. Daha sonra Atatürk'ün tüm konuşmalarında yer aldığı şekliyle ve ilk kez 8 Şubat 1921 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesinde de yazılı olarak, "Türkiye Büyük Millet Meclisi" (TBMM) adı kalıcılık kazandı.
TBMM, 24 Nisan 1920 günü yaptığı ikinci toplantısında Mustafa Kemal Atatürk'ü meclis başkanlığına seçti. Atatürk, kendi öncülüğünde kurulan TBMM'nin başkanlığınıCumhurbaşkanı seçildiği gün olan 29 Ekim 1923 tarihine kadar sürdürdü
Erken yıllar
1946 - günümüz
Merkez teşkilatı
- Genel sekreterlik
- Özel kalem müdürlüğü
- TBMM ve millî saraylar koruma müdürlüğü
TBMM'nin yapısı
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, seçildikleri bölgeyi veya kendilerini seçenleri değil, bütün Milleti temsil ederler.
Millet Meclisi üyeleri, göreve başlarken aşağıdaki şekilde and içerler :
“ | Devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; hukukun üstünlüğüne, demokratik ve lâik Cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı kalacağıma; toplumun huzur ve refahı, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden ve Anayasaya sadakattan ayrılmayacağıma; büyük Türk Milleti önünde namusum ve şerefim üzerine ant içerim. | ” |
Daha önce 5 yılda bir yapılan milletvekili genel seçimlerinin 2007 anayasa değişikliği referandumu ile 4 yılda bir yapılması benimsendi. Her 4 yılda bir yapılması öngörülen Milletvekilliği Genel Seçimleri ile her ilden yasalarda belirtilen miktarda üye Yüksek Seçim Kurulu kararı ile mazbata alarak Meclis üyeliğine hak kazanırlar.
Siyasi partiler mecliste elde ettikleri koltuk sayısına göre Hükûmet, ana muhalefet ve muhalefet olarak görev alırlar.
Başkan
Başkanlık Divanı
Bir Başkan; dört başkanvekili; yedi kâtip üye; üç idare amirinden kurulur. Siyasi partiler sahip oldukları milletvekili sayısı oranında Başkanlık Divanı'nda temsil edilir.
Anayasa'ya göre (m.94) "Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin başkanlık Divanı Meclis üyeleri arasından seçilen Meclis Başkanı, Başkanvekilleri, katip üyeler ve İdare Amirlerinden oluşur. Başkanlık Divanı, Meclisteki siyasi parti gruplarının üye sayısı oranında Divana katılmalarını sağlayacak şekilde kurulur. Siyasi parti grupları Başkanlık için aday gösteremezler. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin başkanlık divanı için, bir yasama döneminde iki seçim yapılır. İlk seçilenlerin görev süresi iki, ikinci devre seçilenlerin görev süresi üç yıldır. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Başkanı, Başkanvekilleri, üyesi bulundukları siyasi partinin veya pari grubunun Meclis içinde ve dışındaki faaliyetlerine; görevlerinin gereği olan haller dışında, Meclis tartışmalarına katılamazlar; Başkan ve oturumu yöneten Başkanvekili oy kullanamazlar." Bu hükümler Meclis Başkanı'nın ve Başkanlık Divanı'nın tarafsızlığını sağlama amacı gütmektedir.
Danışma Kurulu
Komisyonlar
Her yeni yasama döneminde Başkanlık seçimi yapılıncaya değin en yaşlı üye Başkan, en yaşlı ikinci üye Başkanvekilliği yapar. Bir yasama döneminde 2 defa başkanlık seçimi yapılır. İlkinde 2 yıl ikincisinde seçim döneminin bitimine kadar görev yapar. TBMM Başkanı Cumhurbaşkanı'na gerekli hallerde vekalet eder.
Milletvekilliği statüsü
Milletvekilleri bir dönem için seçilirler. Dönem sonunda milletvekili olarak devam etmeleri için tekrar seçilmeleri gerekir. Milletvekilleri belirli bir ilden aday olup seçilirler, ancak sadece o ili değil bütün Türk milletini temsil ederler. Devlet memurları, kamuda çalışan görevliler milletvekili adayı olabilmek için bu görevlerinden istifa etmeleri gerekmektedir.
25 yaşını aşan her Türk vatandaşı milletvekili seçilebilir, ancak aşağıdaki özelliklere sahip olanlar milletvekili seçilemez:
- İlkokul mezunu olmayanlar.
- Hırsızlık dolandırıcılık gibi yüz kızartıcı suçlardan mahkum olanlar.
- Muaf olmadıkça askerlik hizmetini tamamlamayanlar.
- Taksirli suçlar hariç olmak üzere en az 1 yıl ağır hapis cezası nedeniyle hüküm giyenler.
- Terör eylemi nedeniyle hüküm giyenler.
Yasama sorumsuzluğu: Milletvekili görevi süresince meclis içinde veya dışında belirttiği oy, söz ve düşünceleri ile ilgili yasama sorumsuzluğuna sahiptir. Bu hak görev süresi sona erse bile devam eder.
Yasama dokunulmazlığı: Milletvekili görevi süresince sorgulanmama, tutuklanmama ve yargılanmama hakkına yani yasama dokunulmazlığına sahiptir. Bu hak görev süresi ile sınırlıdır.
Hukuki işleyiş
TBMM doğrudan seçimle oluşur ve Türk milleti adına görev yapar. Meclis'in öncelikli görevi ve yetkisi yasama yetkisidir. Bunun yanında diğer yetkisi yürütme yetkisidir. Türkiye cumhuriyeti hükûmetlerinin güvenoylaması ve gensoru oylaması TBMM tarafından yapılır. TBMM'nin çıkardığı yasalar Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin çalışmasında şunlar gözetilir: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, TBMM içtüzüğü, Türkiye Cumhuriyeti kanunları, Başkanlık Divanı kararları, mahkeme kararları ve teamüller.
- Meclis İçtüzüğü
TBMM'nin çalışma esasları Meclis İçtüzüğünde belirlenmiştir. Bu içtüzük kurallarını yine meclisin kendisi belirler. 1961'de Millet meclisi ve Cumhuriyet Senatosu'nun uyguladığı 2 farklı içtüzük yürürlüğe girdi. 1973'te her iki meclisin ortak oturumlarında geçerli olan yeni bir içtüzük kabul edildi. 1982 anayasası ile çift meclis uygulaması kaldırıldı ve sadece 1973'te kabul edilen içtüzük uygulanır oldu. Günümüzde de bu 1973 tarihli içtüzük yürürlüktedir.
Siyasi partilerin temsili
Türkiye'nin en eski partisi ise 21 Mayıs 1889'da İttihad-ı Osmani adı altında padişah II. Abdülhamit'i tahttan indirmek amacıyla kurulan dernektir. Sonradan İttihat ve Terakki Cemiyeti adını alan bu örgüt II. Meşrutiyet'in ilanının ardından 18 Ekim-8 Kasım 1908 tarihleri arasında toplanan kongresinde siyasi fırka (parti) haline geldiğini ilan etti.
TBMM'de en az yirmi milletvekili ile temsil edilen siyasî partiler grup kurma hakkına sahiptir. Her parti grubunun kendi disiplin kurulu bulunur. Parti başkanı eğer milletvekili ise doğrudan grup başkanıdır, parti başkanı milletvekili değil ise bir grup üyesi grup içi seçimle grup başkanı seçilir.
Genel seçimlerde Milletvekili çıkartan ancak grup kurmak için yeter sayıya sahip olmayan siyasi partiler TBMM Başkanlık Divanı, TBMM Danışma Kurulu ve komisyonlarda temsil edilemezler.
Meclis binaları
Günümüze kadar üç meclis binası kullanıldı. Günümüzde kullanılan meclis binası 1961'de açıldı ve 1998'de bir yenileme çalışması gerçekleştirildi.
İlk meclis binası
İlk Meclis binası, bir bodrum katı üzerinde yer alan tek katlı 22x43 metre ölçülerine sahip, farklı ölçülere sahip dokuz oda ve bir büyük salondan oluşan bir yapıydı. Ön yüzündeki geniş saçakları ve iki balkonu binaya belli bir görkem ve şıklık veriyordu. Kurtuluş Savaşı sırasında bütün askeri ve politik kararların verildiği bu küçük ve fazla kullanışlı olmayan yapı 18 Ekim 1924 tarihine dek kullanıldı. Bina günümüzde Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak hizmet vermektedir.
İkinci meclis binası
TBMM'nin ikinci binasının yapımına Mimar Vedat Bey'in projesiyle 1923'de başlandı. Bina çok kısa bir sürede tamamlandı ve 18 Ekim 1924'de hizmete açıldı. İlk binadan aşağı yukarı 50 metre uzağa yapılan yeni bina 36 yıl boyunca kullanıldı ve siyasi tarihimizde birçok önemli karara tanıklık etti. Binanın içi, bir bodrum katı üzerinde yer alan iki kattan oluşuyordu. Merkezde Genel Kurul salonu yer alıyordu. Üst katın tavanı, Osmanlı motifleriyle dekore edilmişti. Genel Kurul salonunda dinleyiciler için balkonlar ve yıldız motifleriyle süslü duvar panelleri yer alıyordu. Dış cephesi büyük bir giriş, köprü kemerleri ve saçaklarla süslenmişti.
Cumhuriyetin ilk yıllarına tanıklık eden ikinci Meclis binası önemli tarihsel bir dönemde Meclis binası olarak kullanılmıştı. GünümüzdeCumhuriyet Müzesi olarak hizmet vermektedir.
Bugünkü meclis binası
Günümüzde de kullanılmakta olan TBMM'nin üçüncü binasının mimarı Avusturyalı mimar Prof. Clemens Holzmeister (1886-1983)'dir. Ankara'da başka birçok önemli devlet yapısının da mimarı olan Prof. Hozmeister 1938 yılında yapılan TBMM Yeni Meclis Binası yarışmasında birincilik elde etti. 11 Ocak 1937'de TBMM tarafından "anıtsal bir değer taşıyan, Türkiye Cumhuriyeti'nin devamlılığına ve yirminci yüzyılın mimari karakteristiklerine uygun" yeni bir meclis binasının yapımı için bir yarışma düzenlenmesine karar verildi. 14 projenin katıldığı yarışmada jüri üç projeyi birincilik ödülüne layık gördü. Ancak yapımı için Atatürk'ün de beğenisini kazanan Clemens Holzmeister'in projesinde karar kılındı. Binanın yapımına 26 Ekim 1939'da, görkemli bir törenle başlandı. İkinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesi binanın yapımı için finansal sıkıntılar yaşanmasına neden oldu ve inşaatına belli dönemlerde ara verildi. 1957 yılından sonra inşaata tekrar hız verildi ve bina Ocak 1961'de kullanılmaya başlandı. Yeni Meclis toplamında 475,521 metre karelik bir arazi üzerine kuruldu. Ana bina 19.372 metre kareyi kaplıyordu. Fonksiyonel iç mekân olarak toplam alan 56,775 metre kareydi. Beş katlı binanın ön cephesi 248 metredir.
TBMM binası, Türkiye Cumhuriyeti'nin gücü ve kalıcılığını da temsil edebilecek şekilde, ciddi, kalıcı ve sağlamlığın ön planda tutulduğu mimari bir dışavuruma sahiptir. Büyüklüğü açısından, dünyanın en büyük parlemento yapılarından biridir.[9]
Yasama dönemleri
TBMM'nin tarihçesi, kurulduğu 23 Nisan 1920 tarihinden 2007 yılına kadar 23 yasama dönemine ayrılır. 15 Ekim 1961-12 Eylül 1980 tarihleri arasında "Millet Meclisi" ve "Cumhuriyet Senatosu" olmak üzere iki bölüm halinde çalışmıştır. 23 yasama dönemi aşağıdaki şekildedir:
Seçimler | Dönem | Tarih | Üye sayısı |
---|---|---|---|
TBMM 1. Dönem | 23 Nisan 1920 - 11 Ağustos 1923 | 436 | |
1923 genel seçimleri | TBMM 2. Dönem | 11 Ağustos 1923 - 1 Kasım 1927 | 333 |
1927 genel seçimleri | TBMM 3. Dönem | 1 Mayıs 1927 - 4 Mayıs 1931 | 335 |
1931 genel seçimleri | TBMM 4. Dönem | 4 Mayıs 1931 - 1 Mart 1935 | 348 |
1935 genel seçimleri | TBMM 5. Dönem | 1 Mart 1935 - 3 Nisan 1939 | 444 |
1939 genel seçimleri | TBMM 6. Dönem | 3 Nisan 1939 - 8 Mart 1943 | 470 |
1943 genel seçimleri | TBMM 7. Dönem | 8 Mart 1943 - 5 Ağustos 1946 | 492 |
1946 genel seçimleri | TBMM 8. Dönem | 5 Ağustos 1946 - 22 Mayıs 1950 | 503 |
1950 genel seçimleri | TBMM 9. Dönem | 22 Mayıs 1950 - 14 Mayıs 1954 | 492 |
1954 genel seçimleri | TBMM 10. Dönem | 14 Mayıs 1954 - 1 Kasım 1957 | 537 |
1957 genel seçimleri | TBMM 11. Dönem | 1 Kasım 1957 - 27 Mayıs 1960 | 602 |
27 Mayıs Darbesi | Millî Birlik Komitesi | 27 Mayıs 1960 - 25 Ekim 1961 | 38 |
Kurucu Meclis (Millî Birlik Komitesi - Temsilciler Meclisi) | 6 Ocak 1961 - 25 Ekim 1961 | ||
1961 genel seçimleri | TBMM 12. Dönem(*) | 25 Ekim 1961 - 10 Ekim 1965 | 450 |
1965 genel seçimleri | TBMM 13. Dönem(*) | 22 Ekim 1965 - 12 Ekim 1969 | 450 |
1969 genel seçimleri | TBMM 14. Dönem(*) | 22 Ekim 1969 - 14 Ekim 1973 | 450 |
1973 genel seçimleri | TBMM 15. Dönem(*) | 24 Ekim 1973 - 5 Haziran 1977 | 450 |
1977 genel seçimleri | TBMM 16. Dönem(*) | 13 Haziran 1977 - 12 Eylül 1980 | 450 |
12 Eylül Darbesi | Millî Güvenlik Konseyi | 12 Eylül 1980 - 6 Aralık 1983 | 5 |
Kurucu Meclis (Millî Güvenlik Konseyi - Danışma Meclisi) | 23 Ekim 1981 - 6 Aralık 1983 | ||
1983 genel seçimleri | TBMM 17. Dönem | 24 Kasım 1983 - 29 Kasım 1987 | 400 |
1987 genel seçimleri | TBMM 18. Dönem | 14 Aralık 1987 - 20 Ekim 1991 | 450 |
1991 genel seçimleri | TBMM 19. Dönem | 6 Kasım 1991 - 24 Aralık 1995 | 450 |
1995 genel seçimleri | TBMM 20. Dönem | 8 Ocak 1996 - 18 Nisan 1999 | 550 |
1999 genel seçimleri | TBMM 21. Dönem | 2 Mayıs 1999 - 3 Kasım 2002 | 550 |
2002 genel seçimleri | TBMM 22. Dönem | 14 Kasım 2002 - 22 Temmuz 2007 | 550 |
2007 genel seçimleri | TBMM 23. Dönem | 4 Ağustos 2007 - 12 Haziran 2011 | 550 |
2011 genel seçimleri | TBMM 24. Dönem | 28 Haziran 2011- | 550 |
Cumhuriyet Senatosu | ||
İl grubu | Seçim | Tarih |
---|---|---|
A grubu | 1961 senato seçimleri | 15 Ekim 1961 - 2 Haziran 1968 |
1968 senato seçimleri | 2 Haziran 1968 - 5 Haziran 1977 | |
1977 senato seçimleri | 5 Haziran 1977 - 12 Eylül 1980 | |
B grubu | 1961 senato seçimleri | 15 Ekim 1961 - 2 Haziran 1966 |
1966 senato seçimleri | 5 Haziran 1966 - 12 Ekim 1975 | |
1975 senato seçimleri | 12 Ekim 1975 - 12 Eylül 1980 | |
C grubu | 1961 senato seçimleri | 15 Ekim 1961 - 7 Haziran 1964 |
1964 senato seçimleri | 7 Haziran 1964 - 14 Ekim 1973 | |
1973 senato seçimleri | 14 Ekim 1973 - 14 Ekim 1979 | |
1979 senato seçimleri | 14 Ekim 1979 - 12 Eylül 1980 |
(*) 1961'den itibaren sıralama 1'den başlatılmış (12. yerine 1. Dönem, 13. yerine 2. Dönem gibi...), 1983 sonrasında Meclis'in kuruluşundan (1920'den) hareket eden sıralamaya geri dönülmüştür.
Milletvekilleri dağılımı
Partiler | Sandalyeler | |
Seçimler | Nisan 2014 | |
Adalet ve Kalkınma Partisi | 327 | 313 |
Cumhuriyet Halk Partisi | 135 | 132 |
Milliyetçi Hareket Partisi | 52 | 52 |
Barış ve Demokrasi Partisi | 29 | 22 |
Halkların Demokratik Partisi | 0 | 8 |
Bağımsız | 6 | 15 |
Boş | 0 | 8 |
Toplam | 550 | 550 |
- Adalet ve Kalkınma Partisi Ordu milletvekili Harun Çakır 28 Ekim 2011 tarihinde geçirdiği kalp krizi nedeniyle yaşamını kaybetti.[10]
- Katılımcı Demokrasi Partisi Diyarbakır milletvekili Şerafettin Elçi 25 Aralık 2012 tarihinde yaşamını kaybetti.[11]
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder